تقسیم بندی نقاط مشبک کاری (Perforation) از لحاظ کیفیت
می توان محدوده های مشبک کاری (Perforation) را برای یک مخزن کلاهک گازی بصورت ذیل بسته بندی نمود:
• عملیات مشبک کاری در نقاط مناسب
قبل از هر بحث بهتر است نقطه مناسب مشبک کاری (Perforation) را تعریف نمایید. به نظر می رسد در تفسیر نمودارهای مخزن نقاطی که از لحاظ موقعیت مختصاتی در قسمت نفتی قرار گرفته باشند و لایه آبی یا گازی یا شیلی در نزدیکی آن ها وجود نداشته باشد و دارای خواص مناسب از قبیل نفوذپذیری و تخلخل باشـند مناسـب تـرین نقاط جهت عملیات مشبک کاری می باشند و چنانچه چاهی در این محدوده ها مشبک شود ، کیفیت تولید و عمر مفید چاه بیشتر می شود .
البته نحوه بهره برداری و میزان و سرعت برداشت همگی در کیفیت مطالب بالا مؤثرند اما بهتر است شـرایط بهینه را در نظر گرفت و توصیه متخصصین مخزن و بهره برداری را پذیرا بود . تمامی این گروه ها بـصورت یک سیستم میزان تولید یک مخزن را تعریف می کنند هر چه این سیستم پویاتر باشد تولید در بهترین شرایط رقم خواهد خورد.
• مشبک نزدیک به محدوده گازی
شاید به جرأت بتوان گفت که بدترین نوع تکمیل موقعی انجام می شود که مشبک ها در نزدیکی مرزهای گازی قرار می گیرند . بر کسی پوشیده نیست که نفوذ نفت در محدوده گازی منجر به پدیده ترشوندگی سنگ مخزن در نقطه گازی شده و نفت وارد محدوده ای از سنگ می شود که کاملاً خشک است . این نفت هرگز تولید نخواهد شد و به دیواره سنگ و خلل فرج آن وارد شده و جزیی از سنگ می شود توصیه اکید مهندسین مخزن در مورد بالا رفتن درصد گاز در نفت تولیدی یک چاه بستن چاه است این عاقلانه ترین تصمیم برای جلوگیری از زیان های بعدی است. صادقانه باید اذعان نمود که کم کردن تولید گرچه به کم کردن درصد گاز می انجامد ولی تصمیم صحیحی نیست و بد نیست به توصیه های مهندسین مخزن توجه کافی نمایید ، چون صیانت از مخزن گرچه هدف همه گروه ها است ولی وظیفه اصلی مهندسی نفت و مخازن می باشد . در صورت برخورد با این مشکل می توان قسمت نفتی چاه را با مگنست (نوعی سیمان که توسط اسید کلریدریک کاملاً حل می شود و آسیب کمتری به مخزن وارد می کند) مسدود کرد سپس با تزریق سیمان در مشبک های گاز آنها را مسدود نمود سپس با حفاری مکنست و سیان چاه را احیاء کرد . یا اینکه با سیمانکاری انتخابی توسط C.Tمشبک های مورد نظر را از مدار تولید خارج نمود.
• مشبک نزدیک به محدوده آبی
در صورتیکه نقاط مشبک کاری (Perforation) در محدوده های آبی قرار بگیرند آب بعلت ویسکوزیته کمتر با شانس بیشتری جهت تولید روبرو خواهد شد و قطعاً خیلی سریع پدیده WATER CUT اتفاق افتاده و در صورت استمرار در تولید ناچاراً چاه با ستونی از آب پر خواهد شد و از مدار تولید خارج می شود صدمات ناشی از تولید آب می طلبد که هر چه سریعتر چاه مسدود شود و در صورتیکه این محدوده در ته چاه باشد توسط لوله مغـزی سـیار این منطقه پلاگ سیمانی شود و مجدداً چاه جریان داده شود اما همیشه مسائل چـاه بـه راحتـی ایـن نوشـتار نیست . گاهی اوقات لایه های آب نفت بصورت نامرتب روی هم قرار می گیرند که این مشکل ممکن اسـت در ذات مخزن وجود داشته باشد یا با اشتباهات قبلی در تکمیل بوجود آمده باشد . در هر صورت سـیمانکاری انتخابی این مشکل را نیز حل نموده و می توان با SELECTIVE CEMENTING و توسـط دسـتگاه لوله مغزی سیار آن را مرتفع نمود.
انواع مشبک ها
۱- گلوله های مشبک کننده: مانند گلوله تفنگ عمل می کند . پس از قرار گرفتن روی پایه مخصوص توسط کابل هفت رشته نمودارگیری پایین رفته و شلیک می شوند گلوله ها در این روش از اندازه ” ۱/۸ تا ” ۱ موجود است و سرعت گلوله پس از شلیک تا ۳۳۰۰FT/S می رسد از این روش به علت عدم کـارآیی مناسب کمتر استفاده می شود.
۲- مشبک کننده شهاب فلزی: در این حالت در حقیقت گلوله ها از دهانه تفنگ خارج نمی گردند بلکه انفجار در باروت باعث می شود که دیواره فلزی (LINER) بحالـت ذوب درآمـده و تغییر شکل داده و در اثر فشار ایجاد شده بخاطر انفجار بصورت جت به خـارج از فـشنگ راه یافتـه و دیـواره فلزی بحالت ذوب درآمده و تغییر شکل داده و در اثر فشار ایجادشده بخاطر انفجار بصورت جت بـه خـارج از فشنگ راه یافته و دیواره فلزی را سوراخ نمایند و از داخل آن عبور کرده و وارد سنگ مخزن شـوند . در ایـن روش بسته به جنس سنگ و شرایط فشار موجود در چاه و مخزن ۲ تا ۳ فوت مشبک ایجاد شده از مرکز چاه فاصله می گیرد . فشار در نقطه شلیک به ۱۵میلیون PSIو سـرعت تـا ۳۰۰۰۰FT/SEC مـی رسـد و مشبک ایجاد شده تا عمق حداکثر ۲FT در مخزن نفوذ می کند.
بدیهی است که عمل مشبک کاری (Perforation) بایستی درون چاه و در مجاورت لایه مورد نظر صورت گیرد کـم شـدن ضـخامت لایه تولیدی دقت و وسواس بیشتری را می طلبد. در یک تکمیل خوب گلوله ها دقیقاً در لایه های تولیدی نفـوذ مـی کنند . گلوله های انفجاری توسط سیم و وسایل محافظت کننده تا عمق مورد نظـر رانـده مـی شـوند. فـشنگ هـا در محفظه های مخصوص که روی میله حامل آنها موجود است تعبیه می شوند و به انتهـای آنهـا سـیم محتـوی نـوعی بخصوصی باروت متصل می گردد سپس مجموعه توسط کابل به داخل چاه فرستاده می شود . هنگامیکه گلوله ها بـه عمق مورد نظر رسیدند توسط عامل الکتریکی یک شوک وارد می شود که باعث انفجار در محفظه محتوی باروت مـی گردد این سیم به تمامی فشنگ ها متصل است و در مسیر انفجار و سوختن خود ، باعث می شود که انفجار بـه داخـل فشنگ سرایت کرده و باروت موجود در فشنگ نیز منفجر گردد .
آنچه مسلم است این است که اندازه و شکل و مختصات فشنگ ها و فاصله آنها تا دیواره جداری و اختلاف فشار بیرون و درون چاه بر روی عمق نفوذ گلوله ها کاملاً مؤثر است ایجاد شبکه ها بر روی لوله پوشش داخل چاه نیز می تواند به دلخواه و در جهات مختلف صورت گیرد . زاویه شلیک گلوله ها قابل تنظیم می باشد مسلماً محل قرار گرفتن مـشبک کننده ها و فاصله ای که تا دیواره چاه دارند و در راندمان آنها مؤثر خواهد بود.
