پیگ و پیگ رانی خطوط لوله
پیگ (از انگلیسی PIG که مخفف عبارت Pipeline Inspection Gauge است) وسیله‌ای است مورد استفاده در لوله‌های انتقال سیالات از جمله لوله‌های آب، فاضلاب، انتقال نفت و انتقال گاز.
پيگ وسيله اي است كه پس از قرار دادن در داخل خط لوله به منظور تميز كاري (Cleaning)، اندازه گيري ابعادي (Dimensioning) و بازرسي (Inspection) در طول خط لوله به حركت در مي آيد. به استفاده از پیگ در داخل لوله‌ها، «پیگرانی» گفته می شود.
از پیگ معمولاً برای اهداف زیر استفاده می‌شود:
تمیزکاری لوله
ایجاد حائل فیزیکی بین دو سیال متفاوت
نظارت بر بدنه لوله
ضبط اطلاعات هندسی خط لوله
به کار استفاده از پیگ در داخل لوله‌ها، «پیگرانی» گفته می شود. پیگرانی بدون متوقف کردن جریان سیال امکان‌پذیر است.
پیگها دارای دیسک‌ها و برس هایی هستند که دیوارهٔ داخلی لوله را تمیز می‌کنند. همچنین ذرات معلق و اضافی موجود در سیال به دلیل اغتشاش و جریان گردابی به وجود آمده در سیال جابه‌جا می‌شوند. پیگ‌های عمومی (Utility PIGs)، دارای اندازه‌های مختلف و تعداد سرها (cops) و تعداد برس‌های مختلف است که انتخاب آن‌ها برای کاربردهای مختلف، متفاوت است.
از جمله مزایای استفاده از پیگرانی می‌توان به صرفه جویی، عدم نیاز به شستن با جریان سریع، ایجاد قابلیت نمونه‌برداری سریع و قابلیت استفاده از کنترل‌گر منطقی برنامه‌پذیر یا پی‌ال‌سی (PLC یا Programmable Logic Controller) اشاره کرد. پیگرانی هوشمند، توسط پیگ‌های هوشمند انجام می‌شود که وظایفی از قبیل نظارت بر بدنهٔ لوله و ضبط اطلاعات هندسی لوله را نیز به عهده دارند. در موارد خاص نيز این پروسه ميتواند بدون دخالت دست و بطور اتوماتيك انجام گردد.
پیگ به وسیلهٔ تلهٔ فرستنده (PIG Launcher) وارد خط لوله شده و پس از آن، به وسیلهٔ فشار جریان معمول سیال، داخل لوله حرکت می‌کند؛ تا در انتهای خط لوله، به تلهٔ گیرنده (PIG Receiver) برسد. این تجهیزات معمولا در ابتدا و انتهای خطوط لوله فرایندی یا انتقال نصب شده و مورد بهره برداری قرار ميگيرند. اين دستگاهها امكان ورود و خروج پیگ به داخل لوله ها را فراهم آورده و بدون نياز به قطع جريان اصلي عمليات به سهولت قابل اجرا ميباشد. در موارد خاص نيز این پروسه ميتواند بدون دخالت دست و بطور اتوماتيك انجام گردد.
تله فرستنده ( Launcher ) :
برای ارسال پیگ به درون خط لوله از ابزاری به نام لانچر ( تله فرستنده ) استفاده می گردد ، از آنجا كه قطر پیگها معمولا” از قطر خط لوله درصدی بزرگتر است تا توانایی سیل كردن كامل خط لوله را دارا باشد، برای قراردادن و راندن پیگ درون خط از تله فرستنده یا لانچر استفاده می شود.
تله گیرنده ( Receiver ):
در عملیات پیگرانی جهت دریافت و خروج پیگ از خط لوله، از دستگاهی به نام رسیور(تله گیرنده) استفاده می كنیم. به مانند تله فرستنده این قطعه نیز از بدنه ای بزرگتر از Reducer خط لوله اصلی تشكیل شده كه به لوله اى با قطر داخلى برابر با خط اصلی، وصل و با یك فلنج و ولو به خط اصلی متصل می گردد.
استاندارد IPS برای پیگ عبارت است از:
IPS-M-PI-70: MATERIAL AND EQUIPMENT STANDARD FOR PIGS
گردآورنده: سعید محمدی
